Lý Quang Diệu sinh ngày 16/9/1923 trong một gia đình gốc Hoa giàu có đã định cư tại Singapore từ thế kỷ 19.
Sau Thế chiến II, Lý Quang Diệu theo học ngành luật ở ĐH Fitzwilliam tại Cambridge, Anh.
Năm 1949, Lý Quang Diệu trở thành luật sư nhưng về Singapore để xây dựng sự nghiệp.
Singapore là thuộc địa của Anh, dưới quyền quản lý của một thống đốc và một hội đồng lập pháp được chỉ định vào năm 1954.
11/1954 Lý Quang Diệu thành lập Đảng Nhân Dân hành động (PAP) và trở thành tổng thư ký PAP.
Năm 1955, một hiến pháp mới được đưa ra ở Singapore và trong cuộc bầu cử sau đó, PAP giành ba ghế ở hội đồng lập pháp.
1956 Lý Quang Diệu đến London cùng phái đoàn đòi quyền tự trị cho Singapore. Năm 1958, Lý Quang Diệu giúp thương thuyết đưa Singapore trở thành một chính phủ độc lập
Tháng 6/1959, tổng tuyển cử diễn ra. Đảng PAP của Lý Quang Diệu giành được 43 trong tổng số 51 ghế trong hội đồng lập pháp. Từ năm 1819 Singapore giành quyền tự trị trong mọi lĩnh vực của đất nước ngoại trừ quốc phòng và ngoại giao, chấm dứt quãng thời gian là thuộc địa của Anh.
Sau khi lên nắm quyền, Lý Quang Diệu thực hiện các chính sách phát triển đô thị, xây nhà, cải tổ kinh tế, công nghiệp hóa… Ông kêu gọi sáp nhập Singapore vào Malaysia và chấm dứt chế độ thuộc địa của Anh. Năm 1962 trưng cầu dân ý cho kết quả 70% dân Singapore ủng hộ sáp nhập vào Malaysia. Năm 1963, Singapre gia nhập Liên bang Malaysia.
Căng thẳng giữa người gốc Hoa và người Malaysia dẫn tới bạo động tại Singapore. Malaysia quyết định trục xuất Singapore ra khỏi liên bang.
Lý Quang Diệu ký thỏa thuận rời Malaysia vào ngày 7-8-1965. Lý Quang Diệu phải đối mặt với thách thức lớn bởi một Singapore rời Malaysia trở nên đơn độc trong khi không có tài nguyên và năng lực quốc phòng hạn chế.
Singapore cần một nền kinh tế mạnh để tồn tại với tư cách quốc gia độc lập. Lý Quang Diệu thực hiện chương trình đưa Singapore trở thành một nhà xuất khẩu lớn và khuyến khích đầu tư nước ngoài. Singapore cũng tìm kiếm sự công nhận quốc tế khi gia nhập Liên Hiệp Quốc và Khối Thịnh vượng chung.
Thập niên 1980 Singapore đạt mức tăng trưởng cao, nâng cấp các ngành công nghệ cao, khánh thành sân bay quốc tế Changi.
Các chính sách của ông Lý Quang Diệu đưa cảng Singapore trở thành một trong những hải cảng nhộn nhịp nhất thế giới. Singapore trở thành trung tâm giao thông quan trọng của khu vực và là trung tâm du lịch lớn.
Tháng 11/1990, Lý Quang Diệu trao lại ghế thủ tướng cho ông Goh Chok Tong (Ngô Trác Đống) nhưng vẫn tiếp tục ở lại nội các với vị trí Bộ trưởng Cao cấp.
Ngô Tác Đống tháng 8/2004 rút lui và bàn giao chức vụ thủ tướng cho Lý Hiển Long, con trai đầu của Lý Quang Diệu. Ông Lý đảm nhiệm chức vụ mới là Bộ trưởng Cố vấn.
Lý Quang Diệu nhận được sự kính trọng của nhiều người Singapore, đặc biệt là những người lớn tuổi, họ luôn nhớ đến khả năng lãnh đạo của ông trong thời kỳ độc lập và tách rời khỏi Malaysia.
Ông được quốc tế nhiều lần vinh danh như nhận huân chương Mặt trời mọc năm 1967, giải thưởng Woodrow Wilson cho dịch vụ công do Trung tâm Học giả Quốc tế Woodrow Wilson trao tặng. Tổng thống Obama gọi là ông Lý là “người giúp thúc đẩy các phép màu kinh tế Châu Á” và “huyền thoại của châu Á trong thế kỷ 20 và 21”.
Sau khi ông qua đời: “Thủ tướng chính phủ đã tuyên bố thời gian Quốc tang kể từ ngày 23.3 (thứ Hai) đến 29.3(chủ Nhật)… Như một dấu hiệu của sự tôn trọng những năm cuối đời của Ông Lý Quan Diệu, những lá cờ trên tất cả các tòa nhà chính phủ sẽ được treo rủ từ hôm nay cho đến chủ nhật”.
Lý Quang Diệu là Thủ tướng đầu tiên của Singapore ông nắm quyền từ năm 1959 đến năm 1990, dưới thời kỳ lãnh đạo của ông Đảo quốc Sư Tử từ một làng chài nhỏ đã vươn mình trở thành một trong những quốc gia có thu nhập cao nhất thế giới. Lý Hiển Long Thủ tướng Singapore hiện nay là con trai cả của ông Lý Quang Diệu.
Lý Quang Diệu là người Việt Nam?
Trong số ra ngày 29/8/1992, báo Straits Times của Singapore đã đưa ra một thông tin khiến độc giả nước này ngạc nhiên về cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu. Đó là bài viết mang tựa đề “Cựu Thủ tướng Lý là người Việt Nam?” (Senior Minister Lee a Vietnamese?) xuất hiện ở trang 28 của số báo.
Bài báo đã đặt ra nghi vấn rằng, phải chăng Lý Quang Diệu là một người Việt gốc Hoa, sinh ra ở Biên Hòa và sống những ngày thơ ấu cùng anh trai tại vùng đất cách Sài Gòn 30km.
Nghi vấn này dựa trên những tin đồn từ cộng đồng người Hoa, theo đó gia tộc của Lý Quang Diệu đã đến Biên Hòa lập nghiệp từ nhiều thế hệ trước khi ông ra đời.
Cha đẻ của Lý Quang Diệu là một người nông phu ở ấp Tân Thành, Biên Hoà. Cuộc sống của gia đình ông tại Việt Nam khá khó khăn. Khi 5 tuổi, Lý Quang Diệu được một cặp vợ chồng Hoa kiều Singapore giàu có nhận làm con nuôi và đưa về Singapore ăn học. Sau này, khi đã lên làm Thủ tướng, ông Lý có gửi đặc sứ về Việt Nam tìm người anh ruột, được cho là đang hành nghề đạp xích lô để giúp đỡ…
Cho đến nay, những thông tin trên vẫn chưa được xác thực và chỉ lưu truyền như một trong nhiều giai thoại về nhà lãnh đạo huyền thoại của đảo quốc Sư tử.
